About The Horolgical Foundation.

The Coster Fromanteel Notarial Act.
 

 

Contents: 

The Vollgraff Transcription.
The Dobson Transcription.
The (Condensed) Dobson Translation.
The van Lieshout transcription.
The van Kersen Transcription.
The van Kersen Translation.
The van der Horst Transcription.
The van der Horst final Text.
The van Klaveren Translation.
Footnotes.

Links:
Source document: 
P1  P2
The van der Horst working sheet, combined facsimile and transcript.
Compilation of the Notarial Act.
 

 

 THE VOLLGRAFF TRANSCRIPTION. 5    (view source)

 

‘Op huyden den derden Septemb. 1657 compareerden voor mij Josua de Putter openbaer notaris bij den Hove van Hollandt geadmitteert in ‘s Gravenhage residerende en de getuygen naergenoemt, d’eersame Salomon Coster Mr. Orilogiemaecker mede woonende alhier ter eenre. Ende John Fromanteel meesterknecht in selue hantwerck ter andere zijde, Ende verclaerden zijluyden comparanten metter andere verdragen en geaccordeert te sijn gelijck sij verdrogen en accordeeren bij desen in manieren hier naer verclaert. Te weten dat hij John Fromanteel sich verobligeert en verbint omme sijn orlogiewerck, op den winckel ofte ten huyse van voors. Coster van huyden date deses act tot meydage 1658 nu toecomende te sullen voltrecken en volmaecken gelijck hij Fromanteel alreede eenige gemaeckt heeft; en dat op conditien hierna verclaert. dat is, wanneer hij hem Fromanteel en stuck werck sal sijn volwrocht voor yder stuck wesende van seijlcooper en stael daervooren sal hij Coster hem betalen een somme van twintich car: gul:. Ende indien het voor gemelte seijlcooper en stael bij den voorsz. Salomon Coster seluer sal worden gelevert. hij Fromanteel alsdan daervoor niet meer en sal genieten als 18-10-0. Nochtants met dien verstande dat hij Coster geduyrende de voorsz. Tyt den voorsz. John Fromanteel sal indemneren en vrijhouden van bier, vier en licht. wijders

soo heeft hij echter belooft hetselue werck dat hij Fromanteel sal maecken, (ende het secreet daerinne bestaende). hem voor de voorsz. Geexpereerde tyt te openbaren mits dat de wercken die bij hem Fromanteel op conditien hiervooren verhaelt sullen sijn gemaeckt, hij Coster voor de voorbedongen prijs aen sich sal mogen en moeten behouden. Tot naercominge en onderhoudinge van alle welcke voorsz. conditien en stipulatien verbonden sij luijden contrahenten ten wedersyden hieronder haerluyde respectieve persoonen en goederen soo roerende als onroerende present ende toecomende deselue stellende ter executie van alle rechten en rechteren mette costen alles ter goeder trouwen. Aldus gedaen ende gepasseert in ‘s Gravenhage ten dag en maent en Jaere alsboven ter presentie van Pieter Harmensen Schout en Pouwels Pouwelse van Luchticheyt als getuygen hiertoe versocht.
 

 

 

Salomon Coster
John Fromanteel
Picter Harmensen Schout
dat merck + is gestelt bij
Pouwels Paouwelse
Luchtigheyt.

Ten oirconde
De Putter Nots. Publ.’

 

THE DOBSON TRANSCRIPTION 19.

 

"Op huyden den derden Septemb. 1657 compareerden voor mij Josua de Putter openbaer notaris bij den Hove van Hollandt geadmitteert in ‘s Gravenhage residerende en de getuygen naergenoemt, d’eersame Salomon Coster Mr. Orilogiemaecker mede woonende alhier ter eenre. Ende John Fromanteel meesterknecht in selue hantwerck ter andere zijde. Ende verclaerden zijluyden comparanten metter andere verdragen en geaccordeert te sijn gelijck sij verdrogen en accordeeren bij desenin manieren hier naer verclaert. Te weten dat hij John Fromanteel sich verobligeert en verbint omme sijn orlogiewerck. op den winckel ofte ten huyse van voors. Coster van huyden date deses act tot meydage 1658 nu toecomende te sullen voltrecken en volmaecken gelijck hij Fromanteel alreede eenige gemaeckt heeft; en dat op conditien hierna verclaert. dat is, wanneer bij hem Fromanteel en stuck werck sal sijn volwrocht voor yder stuck wesende van seijlcooper en stael daervooren sal hij Coster hem betalen een somme van twintich car: gul:. Ende indien het voor gemelte seijicooper en stael bij den voorsz. Salomon Coster seluer sal worden gelevert, hij Fromanteel alsdan daervoor niet meer en sal genieten als 18-10-0. Nochtants met dien verstande dat hij Coster geduyrende de voorsz. Tyt den voorsz. John Fromanteel sat indemneren en vrijhouden van bier, vier en lichtl [.] wijders

soo heeft hij echter belooft hetselue werck dat hij Fromanteel sal maecken. (ende het secreet daerinne bestaende), hem voor de voorsz. Geexpereerde tyt te openbaren mits dat de wercken die bij hem Fromanteet op conditien hiervooren verhaelt sullen sijn gemaeckt, hij Coster voor de voorbedongen prijs aen sich sal mogen en moeten behouden. Tot naercominge en onderhoudinge van alle welcke voorsz. conditien en stipulatien verbonden sij luijden contrahenten ten wedersyden hieronder haerluyde respectieve persoonen en goederen soo roerende als onroerende present ende toecomende deselue stellende ter executie van alle rechten en rechteren mette costen alles ter goeder trouwen. Aldus gedaen ende gepasseert in ‘s Gravenhage ten dag en maent en Jaere alsboven ter presentie van Pieter Harmensen Schout en Pouwels Pouwelse van Luchticheyt als getuygen hiertoe versocht.

 

 

Salomon Coster
John Fromanteel
Picter Harmensen Schout
dat merck + is gestelt bij
Pouwels Paouwelse
Luchtigheyt.

Ten oirconde
De Putter Nots. Publ.’ "

 

 THE (CONDENSED) DOBSON TRANSLATION 3

 

On 3 September 1657, I, Josua de Putter, notary public, admitted by "den Hove van Hollandt" living in the Hague, declare, that Salomon Coster master-clockmaker and John Fromanteel master-servant clock-maker make the following agreement. Fromanteel will make clocks in Coster's shop or house from 3 September 1657 till 1 May 1658, clocks as Fromanteel had already made some. Coster pays Fromanteel for each clock made of brass and steel twenty Carolus guilders but if the brass and steel has been delivered by Coster for maximum 18-10-0. Coster will pay the expense of Fromanteel and will show Fromanteel a clock just like the clocks Fromanteel is to make (but with the secret in it) before 1 May 1658, but will not show it before Fromanteel has finished his clocks and Coster has paid him as he is due to do. Coster and Fromanteel promise to do as agreed", etc.,etc. 

 

 

 

 


 THE van LIESHOUT TRANSCRIPTION.    Line numbering left: van Lieshout, centre: Van der Horst working sheet.
 

1

 

1

'Ophuijden den derden Septemb. 1657 compareerden

 

2

 

2

voor mij Josua de Putter openbaer notaris bij den

 3

3

 

3

Hove van Hollandt geadmitteert in s’Graven

 

4

 

4

Hagen residerende & de getuygen naer genoempt

 

5

 

5

[gecomen sijn ,  d’Eersame Salomon Coster

 

6

 

6

Mr. Orilogie maecker mede woonde alhieren

 

7

 

7

Ter eenre.   Ende John Fromanteel

 

 

                             in t             ter andere zijde    

 

8

 

8

meester knecht vant   selue hantwerk      , Ende

 

 

 

                                comparantenten metterandere verdrogen

 

9

 

9

verclaerden zijluyden contrahenten           tesamen

 

10

 

       & geaccordeert te sijn         gelijck sij verdrogen zijnde

 

 

 

10

aengegaen               & geconditioneert                   te hebben

 

11

 

11

dit naevolgd haer contrahente voor be

 

12

 

12

dongen acoort  in manieren hier naer

 

13

 

13

verclaert.   Te weten dat hij John Froman ,

 

14

 

14

teel van huijden dese ....,? act, sich verobligeert

 

 

 

                 orologie     op den winckel ofte ten huyse van voors, Coster

 

15

en verbint

15

omme sijn hant    werck,                                         door de kennisse godes

 

 

 

                                         zaeckens het

 

16

 

16

en godes werckinge Ondervonden          het orlogie

 

 

 

       van huyden date deses act

 

17

 

17

maecker,]              tot meydage  1658 nu toecomend

 

18

^gelijck hij Fromanteel

 

 

alreede eenige gemaeck 

 

 

heeft

 

 

 

 te sullen                      en dat op conditien hierna vernoempt

 

19

 

18

Sal        voltrecken & volmaecken ^ ,                        volgens

 

20

 

19

deze acordatie tusschen hen, contrahenten

 

 

 

 

                      & dat in .. . ......

 

21

 

20

Ondersproocken #             voor yder stuck wesende bestaende

 

#dat is, wanneer

 

 

bij hem fromanteel

 

 

een stuck werck

 

 

sal sijn volwrocht

 

 

 

    van                                        ........................      

 

22

 

21

Uyt    seijlcooper en stael  daervooren             sijn

 

 

 

     hij Coster hem                                       een

 

23

 

22

sal                   [te duiden..........]  betalen de   somme van twintich

 

 

 

 

    [......]

 

24

 

23

car: gul:. ,,   Ende " noghtans met dien

 

 

 

                                                 seijl

 

25

 

24

conditie.   indien het voor gemelte     cooper

 

 

 

             [bij den]

 

26

 

25

& stael van        bij den voorsz. Salomon Coster [...] seluer

 

27

 

26

eigen materiael sal...esen  sal worden gelevert, hij fromanteel alsdan daervoor

 

28

 

27

niet meer & sal genieten als 18-10-0,

 

 

 

 

    [...]

 

29

 

28

Dies dat alle de voorsz aengenomen orilogienn

 

30

 

29

wercken op sijn Costers winckel sullen

 

 

 

                                           [... ....]#     met dien verstande

 

31

 

30

 worden gewrogt & volmaeckt #   Nochtants

 

 

# gelijck hij

 

&p>

 

 fromanteel alreede

 

 

eenighe gemaeckt

 

 

heeft

 

 

 

     geduyrende den voorsz. tyt

32

 

31

dat  hij Coster            den voorsz.  John froman

 

 

                             en

33

 

32

teel sal indemneren    vrijhouden van bier vier

 

 

            geduyrende den voorsz tyt,

 

34

 

33

en ligt  wijders daags  diesvolgens  tusschen.

 

 

 

 

 

 

 

35

 

34

seij contrahenten noch wordt versproocken ,

 

 

  soo heeft ?

36

 

35

dat hij Coster belooft hetselue  werck dat hij

37

 

36

fromanteel sal maecken,  (ende het secreet

 

 

                                                                    Geexpereerde

38

 

37

daerinne bestaende), hem binnen  voordat de  voorsz.  tyt

 

 

   te             mits dat

39

 

38

sal openbaren, ende  de wercken die bij

 

 

       Fromanteel

40

 

39

bij hem       op conditien  hiervooren verhaelt

41

 

40

sullen sijn gemaeckt,  dies hij Coster

42

[belooft?]

41

voor de  voorbedongen prijs aen sich belooft

 

 

                    sal mogen en moeten

43

 

42

aen te nemen & te sullen      behouden.  Tot

 

 

                                   onderhoudinge

44

 

43

naercominge en achtervolginge     van

45

 

44

alle welcke voorsz. Conditien en stipulatien

46

 

45

verbonden  sijluijden  contrahenten ten

47

 

46

wedersyden  hieronder  haerluyde  respectieve

48

 

47

persoonen en goederen  soo roerende  als

49

 

48

onroerende  present ende  toecomende deselue

50

 

49

stellende  ter executie  van alle  rechten

51

 

50

en rechteren  mette costen  alles

52

 

51

ter goeder trouwen. Aldus gedaen

53

 

52

ende gepasseert in 's Gravenhage

54

 

53

ten dag en maent en Jaere  alsboven

55

 

54

ter presentie van Pieter  Harmansen

56

 

55

Schout en Pouwels Pouwelse  van

57

 

56

Luchticheijt  als getuygen  hiertoe versocht.

58

 

                      Salomon Coster

59

 

                      John ffromanteel

60

 

                      Pieter Harmensen Schout

61

 

          dat merck   +   is gestelt

 

 

 

62

 

           bij Pouwels   Pouwelse

63

 

                   Luchticheijt.

 

 

     

64

 

                 Ten oirconde

 

 

 

65

 

              De Putter Nots Publ.'

 

 

 

 

 

 

© Berry van Lieshout, Stichting ter bevordring en instandhouding van het oude uurwerkmakersambacht.

 

 

 

 

 

 

 
 The Van Lieshout transcription, 

 

 

 

Het contract zonder de doorhalingen en wat dat inhoud.

Final text after considering the scored-out phrases, interlinear and margin additions.

 

Op huyden den derden September 1657 compareerden voor mij Josua de Putter openbaer notaris bij den Hove van Hollandt geadmitteert in ‘s Gravenhagen residerende & de getuygen naergenoempt, d’Eersame Salomon Coster Meester Orilogie maecker mede woonde alhier en ter eenre, ende John fromanteel meester knecht in t selve hantwerck ter andere zijde, ende verclaerden zijluyden comparanten metterandere verdrogen & geaccordeert te sijn gelijck sij verdrogen zijnde, in manieren hier naer verclaert. Te weten dat hij John Fromanteel sich verobligeert en verbint omme sijn orlogiewerck,op den winckel ofte ten huyse van voors, Coster van huyden date deses act tot meydage 1658 nu toecomend te sullen voltrecken & volmaecken (gelijck hij Fromanteel alreede eenige gemaeckt heeft), en dat op conditien hierna vernoempt, (Dat is, wanneer bij hem fromanteel een stuck werck sal sijn volwrocht ) voor yder stuck wesende van seijlcooper en stael daervooren sal hij Coster hem betalen een somme van twintich car: gul:. ,, Ende indien het voor gemelte seijlcooper & stael bij den voorsz. Salomon Coster selver sal worden gelevert, hij fromanteel alsdan daervoor niet meer & sal genieten als 18-10-0, alle de voorsz aengenomen orilogienn Nochtants met dien verstande dat hij Coster geduyrende de voorsz. tyt den voorsz. John fromanteel sal indemneren en vrijhouden van bier vier en ligt wijders

soo heeft hij Coster belooft hetselve werck dat hij fromanteel sal maecken, (ende het secreet daerinne bestaende), hem voor de voorsz. Geexpereerde tyt te openbaren, mits dat de wercken die bij hem Fromanteel op conditien hiervooren verhaelt sullen sijn gemaeckt, hij Coster voor de voorbedongen prijs aen sich belooft sal mogen en moeten behouden. Tot naercominge en onderhoudinge van alle welcke voorsz. Conditien en stipulatien verbonden sijluijden contrahenten ten wedersyden hieronder haerluyde respectieve persoonen en goederen soo roerende als onroerende present ende toecomende deselve stellende ter executie van alle rechten en rechteren mette costen alles ter goeder trouwen.
Aldus gedaen ende gepasseert in ‘s Gravenhage ten dag en maent en Jaere alsboven ter presentie van Pieter Harmensen Schout en Pouwels Pouwelse van Luchticheyt als getuygen hiertoe versocht.
 

 

 

Salomon Coster
John Fromanteel
Pieter Harmensen Schout
dat merck + is gestelt bij
Pouwels Paouwelse
Luchtigheyt
Ten oirconde
De Putter Nots. Publ.’

 


 THE van KERSEN TRANSCRIPTION  10     (line numbering added according to Van der Horst working sheet.)

 

 

1

Ophuijden den derden Septemb' 1657 compareerden

 

 

 

2

voor mij Josua de Putter openbaer notaris bij den

 

 

 

3

Hove van Hollandt geadmitteert in s’Graven

 

 

 

4

Hage residerende en de getuygen naer genoempt

 

 

 

5

gecomen sijn ,  D’eersame Salomon Coster

 

 

 

6

Mr. Orilogie maecker mede woonde alhier

 

 

 

7

ten eenre.   Ende John Fromanteel

 

 

8

                       int             ter andere zijde    

 

 

 

 

meester knecht vant selue hantwerk. Ende

 

 

 

9

                       comp’ten metterandere verdragen

 

 

 

 

verclaerden zijluyden contrahenten tesamen

 

 

 

 

en geaccordeert te sijn gelijck sij verdrogen en accordeeren bij desen

 

 

 

10

aengegaen en geconditioneert te hebben

 

 

 

11

dit naer volgende haer contrahenten voorbe ”

 

 

 

12

“dongen accort in manieren hier naer

 

 

 

13

verclaert.    Te weten dat hij John Froman ,

 

 

 

14

teel van huijden date deses act, sich verobligeert

 

 

 

15

orologie   op den winckel ofte ten huyse van voorszCoster

 

 

en verbint

 

omme sijn hantwerck, door de kennise Godes

 

 

 

16

                                         zaeckens het

 

 

 

 

en godes werckinge ondervonden  het orlogie

 

 

 

17

       van huyden date deses act

 

 

 

 

maecken  ’ ’tot meydage  1658 nu toecomende

 

 

^gelijck hij Fromanteel

18

 te sullen                      en dat op conditien hierna verclaert

 

 

alreede eenige gemaeck 

 

sal te sullen voltrecken en volmaecken ^ , volgens

 

 

 heeft

19

deze accordatie tusschen hen contrahenten

 

 

‡dat is, wanneer

20

ondersproocken ‡  voor yder stuck bestaende

 

 

bij hem fromanteel

21

van                ‘’from ensijn gewrocht hij fromenteel wesende van      

 

 

een stuck werck

 

uyt seijl cooper ende stael ‘ ‘ daervooren  hij

 

 

sal sijn volwrocht

 

hij Coster hem    een

 

 

 

22

sal genieten de somme van twintich

 

 

 

 

         betalen

 

 

 

23

car: gul .    Ende nochtans met die

 

 

 

24

                                                 zeijl

 

 

 

 

conditie :  indien het voor gemelte cooper

 

 

 

25

          bij den van bij den

 

 

 

 

ende stael van voorsz.  Salomon  Coster sijn

 

 

 

26

 seluer sal worden gelevert,               hij Fromanteel

 

 

 

 

eygen materialen sullen wesen ,  alsdan daervoor

 

 

 

27

niet meer en sal gebieten als 18-10-0  ,

 

 

 

28

Dies dat alle de voorsz aengenomen orilogie

 

 

 

29

wercken,   op sijn Costers winckell sullen

 

 

gelijck hij

30

                                 -gelijck              met dien verstande

 

 

 fromanteel alreede

 

 worden gewrocht en volmaeckt ‡   Nochtants

 

 

eenighe gemaeckt

31

  //geduyrende den voorsz. tyt

 

 

heeft

 

dat  hij Coster // den voorsz.  John   Froman

 

 

 

32

                             en

 

 

 

 

teel sal indemneren   vrijhouden van bier vier

 

 

 

33

            geduyrende den voorsz tyt,

 

 

 

 

 en licht  Wijders Daags  dienvolgend  tusschen

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

34

seij contrahenten noch wordt versproocken ,

 

 

 

35

soo heeft

 

 

 

 

dat hij Coster belooft hetselue  werck dat hij

 

 

 

36

Fromanteel sal maecken, / (ende het secret

 

 

 

37

                                          voorden      geexpereerde

 

 

 

 

daerinne bestaende), hem binnen  den  voorsz.  tyt

 

 

 

38

te                   mits dat

 

 

 

 

sal openbaren, en de  de wercken -die bij

 

 

 

39

       Fromanteel

 

 

 

 

bij hem op conditien  hiervooren verhaelt

 

 

 

40

sullen sijn gemaeckt,  dies hij Coster

 

 

 

41

voor de  voorbedongen prijs aen sich belooft

 

 

 

42

              sal mogen, en moeten

 

 

 

 

aen te nemen te sullen   behouden. //   Tot

 

 

 

43

                         onderhoudinge

 

 

 

 

naercominge en achtervolginge  van

 

 

 

44

alle welcke voorsz. conditien en stipulatien

 

 

 

45

verbonden  sijluijden  contrahenten ten

 

 

 

46

wedersyden  hieronder  haerluyde  respectieve

 

 

 

47

persoonen en goederen  soo roerende  als

 

 

 

48

onroerende  present ende  toecomende deselue

 

 

 

49

stellende  ter executie  van alle  rechten

 

 

 

50

en rechteren  mette costen   Alles

 

 

 

51

ter goeder trouwen. Aldus gedaen

 

 

 

52

 ende gepasseert in 's Gravenhage

 

 

 

53

ten dag en maent en Jaere  alsboven

 

 

 

54

ter presentie van Pieter  Harmansen

 

 

 

55

Schout en Pouwels Pouwelse  van

 

 

 

56

Luchticheijt  als getuygen  hiertoe versocht.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                    Salomon Coster

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                    John ffromanteel

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                        Pieter Harmensen Schout

 

 

 

 

 

 

 

 

 

          dat merck   +   is gestelt

 

 

 

 

           bij Pouwels   Pouwelse

 

 

 

 

                   Luchticheijt.

 

 

 

 

     

 

 

 

 

                 Ten oirconde

 

 

 

 

 

 

 

 

 

              De Putter Nots Publ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 THE van KERSEN TRANSLATION  10

The final draft,
 after its numerous corrections,
 reads:

On this day the third of Septemb’ 1657 appeared before me Josua de Putter public notary admitted by the Court of Holland, living in The Hague and the witnesses hereafter named, The Honourable Salomon Coster Mr. Watch maker also living here on the one side. And John Fromanteel, journeyman in the same handicraft on the other side. And declared they appearers to have agreed and accorded with each other like they agree and accord here in manners hereafter declared. Viz. that he John Fromanteel obliges and commits himself to execute and perfect his watchwork, in the shop or in the house of aforementioned Coster, from this day of this act until Mayday 1658 now coming ^ like he fromanteel already has made some; and that on conditions hereafter declared, that is, when by him Fromanteel a piece of work will be wrought for each piece being of brass and steel therefore he Coster will pay him a sum of twenty car: guild. And if the aforementioned brass and steel will be delivered by the aforementioned Salomon Coster himself, then he Fromanteeel therefore will enjoy no more as 18-10-0,
Yet with the understanding that he Coster during the aforementioned time will indemnify and defray the aforementioned John Fromanteel from beer fire and light. Further so

has he Coster promised to reveal the same work that he Fromanteel will make (and the secret therein existing) to him before the aforementioned expired time, provided that the works which by him Fromanteel on conditions aforementioned will have been made, he Coster for the stipulated price will be allowed and obliged to keep.
For the fulfilment and maintenance
of all etc.

 

 

 

 


THE van der HORST28 TRANSCRIPTION    (go to full working sheet version)

 

(d)

means: the d  does not appear, but should be there

Italic

means: abbreviation solved

??

means: illegible, not solved

\ /

means: interlinear addition

#

means: insert the above interlinear addition here

\\  //

means: insert the left margin addition here

 

 

 

 

 

 

 

1

Op huijden den derden September 1657 compareerde

 

2

voor mij Josua de putter openbaer notaris bij den

 

3

Hove van Hollandt geadmitteer(t) in s’Graven-

 

4

hage residerende ende de getuygen naer genoempt

 

5

gecomen sijn, D’Eersame Salomon Coster

 

6

Meester orilogie maecker mede woonende alhier

 

7

Ter eenre. Ende John Fromanteel

 

8

                      \int/                    \ter andere zijde/

 

 

meester knecht #vant selve hantwerck # Ende

 

9

      \comparanten metteranderen verdragen/

 

 

verclaerden Zijluyden #contrahenten  tesamen

 

10

                                                          \en accordeeren/

 

 

\ende geaccordeert te sijn gelijck sij verdrogen # bij desen/

 

 

aengegaen ende geconditioneert te hebben

 

11

dit naervolgende haer contra..ente, voor be-

 

12

dongen accort in manieren hier naer

 

13

vertclaert. Te weten dat hij John Froman-

 

14

teel van huijden date deses act sich verobligeert

 

15

                 \orlogie/   \op den winckel ofte ter huijse van voors Coster/

\\ende verbint//

 

\\ // omme sijn # hant werck # door de verdienste? Godes

 

16

                                                 \raeckende het/

 

 

ende godes werckinge ondervonden # int orlogie

 

17

        \van huijden date deses act/

 

 

maecken # tot meydage 1658 nu toecomende

\\^gelijck hij fromanteel alreeds eenige gemaec(kt) heeft//,                                

\‡dat is, wanneer
bij hem fromanteel
 een stuck werck
 sal sijn volwrocht//

\\als dan//

18

                    \te sullen/                \ende dit op conditien hierna verclaert/

 

salte sullen # voltrecken ende volmaecken \\^// # volgen-

19

de accordatie tusschen hen contrahenten

20

     \ende dat is in deser vougen, wanneer/,

 

ondersprooken \\// # voor yder stuck bestaende

21

     \van/            \???  gewrocht hij fromanteel

 

uyt # seijl cooper ende stael # daervooren hij

22

\hij, Coster hem/   \betalen/  \een/

 

\\ // # sal genieten de # # somme van twintich

23

car(olus) gul(den). Ende nochtans met die

24

                                               \zeijl/

 

conditie indien het voor gemelte # cooper

25

    \bij den/ \van/    \bij den/

 

 

ende stael van # voorsz. Salomon Coster sijn

 

26

          \selver sal worden gelevert/   \hij fromanteel/

 

 

eygen matriael sullen wesen, # # alsdan daervoor

 

27

niet meer en sal genieten als 18-10-0,

 

28

dies dat alle de voorsz aengenomen orilogie

 

29

wercken, op sijn Costers winckel sullen

 

30

                                 \ ?? /                 \met dien verstande/

\\‡gelijck hij fromanteel alreeds eenighe gemaeckt heeft//

 

worden gewrocht ende # volmaeckt \\// Nochtants #

31

       \geduyrende de voorsz. tijt/

 

dat hij Coster # den voorsz. John froman-

32

                          \ende/

 

teel sal indemneren # vrijhouden van bier vier

33

     \geduyrende den voorsz. tijt/

 

ende licht #. Wijders Soo Is dienvolgens tusschen

 

 

 

 

 

 

 

34

hen contrahenten noch verder versproocken,

 

35

\soo heeft/

 

 

dat # hij Coster belooft hetzelve werck dat hij

 

36

fromanteel sal maecken, (ende het secreet

 

37

                                   \voor den/          \geexpereerden/

 

 

daerinne bestaende), hem # binnen den voorsz. # tyt

 

38

      \te/                      \mits dat/

 

 

sal # openbaren ׀ ende # de wercken die bij

 

39

         \fromanteel/

 

 

bij hem # op conditien hiervooren verhaelt

 

40

sullen sijn gemaeckt, deselve hij Coster

\\belooft//

41

\\ // Voor de voorbedongen prijs aen sich belooft

 

42

        \sal mogen moeten ende moeten/

 

 

aen te emen te sullen # houden.  Tot

 

43

                                         \onderhoudinge/

 

 

naercominge ende achtervolginge # van

 

44

alle welcke voorsz. conditien ende stipulatien

 

45

verbonden sij luijden contrahenten ten

 

46

wedersyden hieronder haerluyder respectieve

 

47

persoonen ende goederen soo roerende als

 

48

onroerende present ende toecomende deselve

 

49

Stellen ter executie van alle rechten

 

50

ende rechteren(?) Mette costen. Alles

 

51

ter goeder trouwen Aldus gedaen

 

52

ende gepasseert in s Gravenhage

 

53

ter dag en maent en Jaere alsboven

 

54

ter presentie van Pieter Harmanss

 

55

Schout ende Pouwels Pouwelss van

 

56

Luchticheijt als getuygen hiertoe versocht.

 

 

 

 

 

was getekend:  

 

 

Salomon Coster

 

 

John FFromanteel

 

 

Pieter Harmensen Schout

 

 

 

 

 

Dat merck + is gestelt

 

 

bij Pouwels Pouwess

 

 

Luchticheijt

 

 

 

 

 

Ten oirconde.

 

 

 

 

 

handtekening notaris: De Putter Notaris Publicus

 

 

 

 

 

 

copyright 2005 K.v.d.Horst /Antiquariaat FORUM BV ’t Goy-Houten  (Go to Forum)

 

 

 

 

 

 THE van der HORST28  FINAL TEXT    (go to full working sheet version for line numbering references)

 

 

Final text after considering the scored-out phrases, interlinear and margin additions.

1
3
4
6
8
9
10
14
15
18
18
20
22
24
26
30
31
33

35
36
38
40
42
42
45
47
48
51
53
56

Op huijden den derden September 1657 compareerde voor mij Josua de putter openbaer notaris bij den Hove van Hollandt geadmitteert in s’Gravenhage residerende ende de getuygen naer genoempt, D’Eersame Salomon Coster Meester orilogie maecker mede woonende alhier Ter eenre. Ende John Fromanteel meester knecht int selve hantwerck ter andere zijde Ende verclaerden Zijluyden comparanten metteranderen verdragen ende geaccordeert te sijn gelijck sij verdrogen en accordeeren bij desen in manieren hier naer vertclaert. Te weten dat hij John Froman- teel sich verobligeert ende verbint omme sijn orlogie werck op den winckel ofte ter huijse van voors Coster van huijden date deses act tot meydage 1658 nu toecomende te sullen voltrecken ende volmaecken gelijck hij fromanteel alreeds eenige gemaeckt heeft ende dit op conditien hierna verclaert, dat is, wanneer bij hem fromanteel een stuck werck sal sijn volwrocht voor yder stuck van seijl cooper ende stael ??? daervooren hij, Coster hem sal betalen een somme van twintich carolus gulden. Ende indien het voor gemelte zeijl cooper ende stael bij den voorsz. Salomon Coster selver sal worden gelevert hij fromanteel alsdan daervoor niet meer en sal genieten als 18-10-0, Nochtants met dien verstande dat hij Coster geduyrende de voorsz. tijt den voorsz. John fromanteel sal indemneren ende vrijhouden van bier vier ende licht. Wijders

soo heeft hij Coster belooft hetzelve werck dat hij fromanteel sal maecken, (ende het secreet daerinne bestaende), hem voor den voorsz. geexpereerden tyt te openbaren mits dat de wercken die bij hem fromanteel op conditien hiervooren verhaelt sullen sijn gemaeckt, hij Coster Voor de voorbedongen prijs aen sich belooft sal mogen ende moeten houden.
Tot naercominge ende onderhoudinge van alle welcke voorsz. conditien ende stipulatien verbonden sij luijden contrahenten ten wedersyden hieronder haerluyder respectieve persoonen ende goederen soo roerende als onroerende present ende toecomende deselve Stellen ter executie van alle rechten ende rechteren(?) Mette costen. Alles ter goeder trouwen Aldus gedaen ende gepasseert in s Gravenhage ter dag en maent en Jaere alsboven ter presentie van Pieter Harmanss Schout ende Pouwels Pouwelss van Luchticheijt als getuygen hiertoe versocht.

Salomon Coster
John FFromanteel
Pieter Harmensen Schout

Dat merck + is gestelt bij
Pouwels Pouwelss Luchticheijt

Ten oirconde.
De Putter Notaris Publicus

 

copyright 2005 K.v.d.Horst /Antiquariaat FORUM BV ’t Goy-Houten  (Go to Forum)

 

 

 

 

 

 

  The W. van KLAVEREN29  translation of the van der HORST Transcription   (go to full working sheet version)

 

 

 

Today, on the third of September appeared before me, Josua de Putter, notary public, admitted by the court of Holland, living in The Hague, as well as witnesses to be specified, the honourable Salomon Coster, master clockmaker also of this city on the one hand. And John Fromanteel journeyman of the same trade on the other And declared the contractants together to be in agreement and accordance as they agreed and accorded herewith in manners to be specified below. To wit that he John Fromanteel shall oblige and bind himself to perform and finish his clock making work in the shop or the house of the aforementioned Coster from the present date of this deed until may day 1658 now forthcoming just as he Fromanteel has already made some and this on condition to be specified hereafter, that is, when a piece shall be completed by him Fromanteel for every piece the brass and steel required for it Coster shall pay him a sum of twenty carolus guilders. And if the aforementioned brass and steel shall be provided by the aforementioned Coster he Fromanteel will not enjoy then more than 18-10-0, Nevertheless provided that he Coster during the aforementioned time shall indemnify and pay for beer fire and light. Moreover such

has he Coster promised to make the same work that he Fromanteel shall make (and the secret contained therein), to reveal to him Fromanteel before the aforementioned expired time, provided that the works that shall be made by him Fromanteel subject to the aforementioned conditions, he Coster shall stick to the prearranged price promised. In fulfilment and keeping of all aforementioned conditions and stipulations bound the contractants on both sides hereafter their respective persons and goods both movable and immoveable present and belonging to the same purpose in execution of all rights With the expenses. All in good faith Thus done and passed in The Hague on the day and month and year as mentioned above in the presence of Pieter Harmansz Schout and Pouwels Pouwelss van Luchticheijt as witnesses asked for this purpose

Salomon Coster
John FFromanteel
Pieter Harmensen Schout

The sign + is produced by
Pouwels Pouwelss Luchticheijt

Ratified.
De Putter Notaris Publicus

 

 

 

 

 

 


Footnotes:

3.  R.D. Dobson, † 2005. Huygens. the Secret in the Coster - Fromanteel “Contract” The Thirty - Hour Clock’,
Antiquarian Horology, 12 2, Summer, 1980. (
back to text)

5.  Chr. Huygens, Œuvres Complètes de Christiaan Huygens, (The Hague: M. Nijhofl’, 1888-1950), Vol.17, pp.21-22.  
(
go to)  (back to text)

10.  Frits van Kersen, ‘The Coster-Fromanteel Contract Re-examined’, Antiquarian Horology,
28 5, March 2005, p.561-7. (
back to text)

19  R.D. Dobson, † 2005. De slinger als tijdmeter.
Een nieuwe visie op de ontwikkeling van de slinger als tijdmeter in de periode van 1602-1660. Galileo Galilei- Ahasuerus Fromanteel - Christiaan Huygens. Achterland Verlagscompagnie. Bocholt Bredevoort/Uitgeverij Fagus, Aalten. p41.  (back to text)

28 Drs. Koert van der Horst (1944), curator of manuscripts at the University Library Utrecht (retired). Now head of bibliographical research and catalogue department with Antiquariaat FORUM, ‘t Goy-Houten, the Netherlands. (back to text)
www.forumrarebooks.com   

29 W. A. van Klaveren, graduated at Rotterdam Polytechnic in 1971 as a mechanical engineer, acquired an MA in English language and literature at the Free University of Amsterdam (1979), became a lecturer at Leiden University, the Free University and Delft University respectively, and at various teaching training colleges specialising in Old and Middle English Language and Literature (1979-1984); worked for the European Commission, first as a translator, later as a language coordinator. Got involved in antique clocks in 1985 and was trained as a restorer in the workshop of Mario Crijns. 'Wim' was the editor of the recently published 'Clocks - Their origin and development, 1320-1880' by H.M. Vehmeyer.
(back to text)